Klimaat, mobiliteit en omgeving

Dankzij SVL heeft Leiden de noodtoestand voor het klimaat uitgeroepen en is het doel om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Dit vraagt om investeringen in duurzame energie, vergroening en mobiliteit, met een fundamenteel andere inrichting van de stad. In het groene Leiden van de toekomst verdwijnen auto’s uit de binnenstad en maken parkeerplekken plaats voor terrassen, groene zones en veilige fietsknooppunten. Zo wordt Leiden groener, veiliger en levendiger. Jongeren willen deze stap zetten, maar de gemeente moet durven investeren in de toekomst.
Een groene binnenstad
Een groot deel van de Leidse binnenstad is versteend en ingericht op verkeer, met weinig ruimte voor groen, ontmoeting en verkoeling. SVL wil een Plan Bree: de Breestraat volledig busvrij maken. Enkel bestemmingsverkeer van ondernemers en bewoners laten we nog toe. We vormen het om tot een groene wandelboulevard met terrassen, beplanting en zitplekken. Ook de Haarlemmerstraat en Beestenmarkt worden vergroend, als het aan SVL ligt. Denk aan hangend groen in winkelstraten en schaduwrijke beplanting op het nu volledig betegelde plein. Zo wordt de binnenstad met name een plek om te leven, in plaats van een plek om doorheen te haasten.
Een groot deel van de grond in Leiden ligt in particuliere tuinen en binnenplaatsen, waar nog veel te winnen valt op het gebied van vergroening. SVL wil bewoners stimuleren hun tuin of binnenplaats te vergroenen. Initiatieven als de ‘groene coach’ helpen bewoners om aan de slag te gaan, bijvoorbeeld met het gratis uitdelen van planten in ruil voor verwijderde tegels. Hierbij geldt: niet opleggen van bovenaf, maar ondersteunen van onderaf. Zo maken we vergroening haalbaar en aantrekkelijk. Er moet dus meer studentenhuisvesting verzorgd worden. Daarom moet het verkameringsbeleid opnieuw ter discussie gesteld worden. Er zal onderzocht moeten worden of bestaande panden verbouwd kunnen worden tot studentenhuisvesting. Ook wil SVL dat er gekeken wordt of er een plek is om weer een internationale campus op te richten, zodat ook de schrijnende woningnood onder internationale studenten een halt toegeroepen wordt.
Als gemeente moet je het goede voorbeeld geven. Dankzij SVL vergadert de gemeenteraad eenmaal per jaar expliciet over toekomstige generaties en de langetermijnstrategie van de stad. Nu wil SVL dat deze langetermijnvisie wordt verankerd in beleid door middel van een generatietoets: een toets die meet welke impact beleid heeft op toekomstige generaties. Die toets moet niet vrijblijvend zijn, maar daadwerkelijk sturend. Daarnaast roept SVL de gemeente op om duidelijke, meetbare doelstellingen te formuleren voor vergroening, biodiversiteit en klimaatadaptatie, met tussenmetingen elke tien jaar. Zo weten we zeker dat er rekening wordt gehouden met toekomstige generaties.
Veel mensen willen wel duurzaam leven, maar weten niet hoe of lopen tegen praktische belemmeringen aan. SVL vindt dat de gemeente het makkelijker moet maken om circulaire en duurzame keuzes te maken. Dat betekent uitbreiding van het duurzaamheidsloket, met extra ondersteuning voor bedrijven én inwoners. Denk ook aan het weren van fossiele reclame en het stimuleren van hergebruik en afvalscheiding. Als het gaat om bewoners, geloven we in ‘green nudging’, slimme gedragssturing die duurzame keuzes makkelijker maakt. Voor bedrijven ligt de lat hoger: zij dragen de grootste verantwoordelijkheid voor vervuiling en moeten daarom ook financieel worden geprikkeld om te verduurzamen.
SVL streeft ernaar alle woningen in Leiden te verduurzamen, ook monumentale panden. Leiden staat bekend om haar mooie historische panden, waarin vaak studentenhuizen zijn gevestigd. Monumentale panden vallen echter onder strengere regelgeving, waardoor verduurzaming daar vaak achterblijft. Zo hebben dit soort woningen over het algemeen slechte isolatie en enkel glas. Het gevolg: in de zomer is het niet uit te houden van de hitte, en in de winter tocht het door het hele huis. Mede dankzij SVL heeft Leiden sinds 2024 de Energiefixers071, een organisatie die huurwoningen helpt isoleren en verduurzamen. SVL wil dat er een structurele vergoeding komt voor de Energiefixers071. Daarnaast pleit SVL voor een versoepeling van de verduurzamingsregels voor dit soort panden.
Studentenverenigingen zijn van groot belang voor de Leidse gemeenschap; ze brengen jongeren samen, zijn maatschappelijk zeer betrokken en maken Leiden een aantrekkelijke stad om te studeren. Deze verenigingen zitten veelal in oude panden en zijn toe aan verduurzaming en modernisering. SVL pleit voor een moderniseringsfonds voor deze panden, zodat de gemeente kan helpen met het modern en duurzaam houden van deze belangrijke verenigingen.
Doordat we zijn gaan elektrificeren in Nederland, oftewel minder fossiele energie zijn gaan gebruiken, is de druk op ons energienet toegenomen. In Leiden zit hierdoor het energienet af en toe volledig vol, dit heet netcongestie. Het gevolg is dat bijvoorbeeld bouwprojecten vertraging oplopen en bedrijven zich niet kunnen vestigen, simpelweg omdat er niet voldoende stroom beschikbaar is. De netcongestie is mede het gevolg van jarenlange landelijke onderinvestering in het elektriciteitsnet. Gelukkig zijn er lokaal ook oplossingen mogelijk. Op wijkniveau kunnen batterijen worden geplaatst om lokaal opgewekte energie tijdelijk op te slaan en later te gebruiken. Bedrijventerreinen kunnen functioneren als energiehubs, waar bedrijven onderling hun energieverbruik afstemmen. SVL is een voorstander van dit soort lokale initiatieven om netcongestie tegen te gaan. Naast een voldoende voorraad aan starterswoningen moet er ook worden ingezet op goede woningen voor ouderen, zodat ‘empty nesters’ die nu eengezinswoning bewonen door kunnen stromen naar een passende woning. Op deze manier zorgen we ervoor dat jonge gezinnen kunnen doorstromen naar een passende woning.
Warmtelinq is een ondergronds warmtenet dat restwarmte uit de Rotterdamse haven naar steden in Zuid-Holland moet vervoeren, met als doel duurzame verwarming van woningen en bedrijven. Ook Leiden wordt binnenkort aangesloten op dit warmtenet als alternatief voor aardgas. Maar de verbinding tussen Rijswijk en Leiden, die in 2025 zou worden aangelegd en vanaf 2027 operationeel zou zijn, is inmiddels vertraagd door oplopende kosten en andere knelpunten. Wat SVL betreft biedt deze vertraging een kans: tijd om dit project alsnog te stoppen. Natuurlijk zijn wij vóór duurzame alternatieven voor aardgas, maar dit project van 1,1 miljard euro dat gebruik maakt van restwarmte uit fossiele brandstoffen is volgens SVL niet de juiste weg. SVL wil daarom slimme, lokale warmtenetten. Die kunnen dezelfde duurzame resultaten opleveren, voor een fractie van de kosten.
SVL heeft de noodtoestand voor het klimaat uitgeroepen en vindt dat dit ook zichtbaar moet zijn in hoe mensen zich verplaatsen. ​​Een gevolg van de klimaatcrisis is een verslechterde luchtkwaliteit. SVL staat achter de invoering van een zero-emissiezone voor alle auto’s in het centrum, omdat dit de luchtkwaliteit verbetert. Deze transitie moet zorgvuldig worden ingevoerd, met duidelijke tussenstappen en uitzonderingsregels voor mensen met een beperking, hulpdiensten en bewoners die afhankelijk zijn van gemotoriseerd vervoer. Met deze maatregel bevorderen we niet alleen de gezondheid van de stad, ook brengt het Leiden dichter bij het halen van de klimaatdoelstellingen.
Door het instellen van de zero-emissiezones voor alle auto’s zal er minder autoverkeer in de stad zijn. SVL wil van deze afname gebruikmaken en het aantal parkeerplekken in de binnenstad drastisch verminderen. We zetten dit middel in om ruimte vrij te maken voor mensen in plaats van auto’s in de binnenstad. De vrijgekomen ruimte biedt ook kansen om de stad te vergroenen, veiliger te maken en aantrekkelijker in te richten. Denk aan bredere stoepen, meer beplanting en publieke voorzieningen als openbare toiletten, afvalcontainers en fietsparkeerplekken. Ook geeft een autoluwe binnenstad ruimte voor het uitbreiden van terrassen die bijdragen aan het levendige Leiden waar SVL naar streeft.
Een autovrije grachtengordel vergroot de levendigheid in Leiden. Om meer ruimte te creëren, wil SVL dat de auto van het Rapenburg naar de Oude Vest, de Herengracht en naar de Oude Rijn alleen welkom is zolang het bestemmingsverkeer is. Zo ontstaat er meer ruimte voor de voetgangers en fietsers en de voormalige parkeerplekken kunnen hierdoor anders ingericht worden: denk aan een plek voor groen, terras en fietsparkeerplekken. Wel wil SVL ruimte laten voor de shuttlebus om zo de stad toegankelijk te houden voor mensen die slecht ter been zijn.
Het verstrekken van parkeervergunningen en het erkennen van bestemmingsverkeer kan effectiever en efficiënter. Daarom stelt SVL voor om via een algoritme het verstrekken van vergunningen te versimpelen en de vergunningen voor het bestemmingsverkeer betaalbaar te maken. Daarbij voorziet SVL dat door de afname van de parkeerplekken het moeilijker wordt voor bestemmingsverkeer om een parkeerplek te vinden. SVL wil om dit probleem op te lossen per wijk een gepast aantal parkeerplekken inrichten die uitsluitend gebruikt kunnen worden door bestemmingsverkeer.
SVL wil parkeerplekken langs de grachten zo veel mogelijk weghalen. Dit past bij het beeld van een autoluwe binnenstad waar de auto plaatsmaakt voor andere voorzieningen. SVL vindt het wel belangrijk dat inwoners in de binnenstad de mogelijkheid krijgen om een vergunning aan te vragen voor een parkeergarage buiten de binnenstad. SVL wil de parkeergarages aan de randen van de stad uitbreiden en verbeteren om genoeg plek te creëren voor iedereen. De uitbreiding van parkeergarages zal gelijk gebruikt worden om deze ook te verduurzamen. SVL pleit ervoor om de daken van parkeergarages te voorzien van zonnepanelen. Deze energie kan direct worden ingezet voor het opladen van elektrische voertuigen door het plaatsen van een batterij. Vergunninghouders krijgen daarbij de mogelijkheid om gratis hun elektrische auto op te laden, als stimulans voor de overstap naar emissievrij vervoer. Op deze manier worden parkeergarages niet alleen efficiënter benut, maar leveren ze ook een bijdrage aan de energietransitie en aan een duurzamer mobiliteitsbeleid in Leiden.
SVL wil zoveel mogelijk mensen stimuleren om gebruik te maken van duurzaam transport. Hierbij wordt de auto als te belastend gezien, daarom heeft SVL al eerder een voorstel ingediend om de parkeerkosten in de binnenstad en aan haar randen te verhogen. Hier bouwen we op voort. SVL wil dat kort parkeren duurder wordt in de binnenstad, maar parkeervergunningen buiten de singels blijven betaalbaar. Hiermee worden dagjesmensen gestimuleerd om met het openbaar vervoer te komen of buiten de binnenstad te parkeren. Het geld dat wordt verdiend vanuit parkeren wordt niet enkel in parkeren, maar ook in infrastructuur voor voetgangers en fietsers geïnvesteerd. Hierbij komt geld vrij voor de herinrichting van de Breestraat en meer fietsparkeerplekken.
Er is een groot tekort aan fietsparkeerplekken in de binnenstad. Er zijn op dit moment 8000 fietsparkeerplekken tegenover 16000 fietsen. En dat terwijl “fiets verkeerd, fiets weg” de huidige norm is in Leiden. SVL wil het beboeten en het wegslepen van fietsen bij het verkeerd plaatsen van fietsen direct stoppen. Pas wanneer er genoeg fietsparkeerplekken zijn voor de Leidse bewoners, kan er weer gehandhaafd worden. Daarom stelt SVL voor dat de fietsparkeerplekken worden verdubbeld. Wanneer dit is verwezenlijkt zal de gemeente pas weer beginnen met het verwijderen van verkeerd geparkeerde fietsen. Ook moet het duidelijk worden wanneer een fiets als weesfiets bestempeld kan worden. Het gebeurt nog al te vaak dat een goede fiets van een student die een week bij zijn ouders op bezoek is, onnodig wordt weggehaald.
De Breestraat kan anders ingericht worden. SVL wil dat de Bree onderdeel wordt van een autovrije binnenring, de wegen worden versmald en de bussen geweerd. Hierdoor ontstaat er ruimte voor de bereikbaarheid voor de winkels, de mogelijkheid voor terrassen en een uitbreiding van de groene binnenstad. Momenteel is er geen gezond vestigingsklimaat, er is relatief weinig wandelverkeer en de straat is te heet. Daarom wil SVL een duidelijk actieplan opstellen voor de herinrichting van de Breestraat. Hierdoor wordt Leiden de wandelstad die het hoort te zijn.
SVL wil het voor huishoudens gemakkelijker maken om deel te nemen aan afvalscheiding en andere duurzame initiatieven door het aantal toegestane afvalpasjes per woning uit te breiden. Zo zorgen we ervoor dat ook grotere of gedeelde huishoudens, zoals studentenhuizen, toegang hebben tot de juiste voorzieningen. Doordat de parkeerplekken in de binnenstad afnemen, zal er ruimte ontstaan om goede afvalvoorzieningen te realiseren. Ook moeten er genoeg recyclemogelijkheden op evenementen gefaciliteerd worden.
SVL wil meer inclusieve openbare toiletten in de stad. Dit is nodig om de overlast van wildplassers voor te zijn. Zo blijven de straten schoon en kan men met gemak genieten van de binnenstad. Deze toiletten moeten uiteraard inclusief zijn, in de zin dat er geen onderscheid wordt gemaakt op basis van gender en dat het toiletten zijn, in plaats van urinoirs. De toiletten worden geplaatst op de locaties waar parkeerplekken verdwijnen. Op deze manier maken we de binnenstad toegankelijker voor iedereen.
De binnenstad van Leiden staat steeds vaker onder druk door hittestress, vooral tijdens warme periodes in de zomer. Door de dichtbebouwde omgeving, beperkte vergroening en veel steen loopt de temperatuur in het centrum op. Dit is schadelijk voor de gezondheid van inwoners en de toegankelijkheid van de binnenstad. SVL wil een hitteplan waarin wordt gekeken waar de hittestress het grootst is en waar natuurlijke verkoeling ontbreekt. Er moet serieus gekeken worden naar de mogelijkheid om af te stappen van het stenen wegdek. De “Concrete Jungle” zorgt voor veel hitte en brengt inwoners in ongemak of zelfs gevaar. Daarom moet er gekeken worden naar een betegeling met een lichtere kleur of het plaatsen van grind ter vervanging van de veelgebruikte rode baksteen als wegdek. Dit zal de hittestress kunnen doen afnemen en zal bevorderlijk zijn voor het gemak voor de wandelaar en fietser.
De Ring Noord, een duur project om de wegen te verbeteren, zorgt ervoor dat de positieve effecten op de luchtkwaliteit van de emissievrije zone teniet worden gedaan. SVL vindt dat dit budget beter geïnvesteerd had kunnen worden in een duurzamer en veilig openbaarvervoerstelsel. SVL wil meer investeren in het OV in Leiden en is tegen de Leidse Ring Noord.
SVL ziet deelmobiliteit als een waardevolle ontwikkeling voor Leiden. Elektrische auto’s of (bak)fietsen die gedeeld worden, bieden voordelen voor reizigers, inwoners en toeristen. Elektrische deelauto’s zorgen voor minder auto’s op de weg en minder uitstoot in de stad. Daarnaast kunnen elektrische deelbakfietsen een uitkomst zijn voor mensen zonder auto of rijbewijs, zoals jongeren die gaan verhuizen. SVL is daarom voorstander van dit soort duurzame vormen van deelmobiliteit. In andere steden is echter gebleken dat deelscooters en deelsteps vaak leiden tot overlast en onveilige situaties. Om die reden ziet SVL deze vormen van deelvervoer liever niet terug in Leiden.

Meer standpunten